[Tin Kon Tum] –
20/03/2019 06:09
“Vậy là dân làng đã có nhà rông mới. Niềm vui không thể nào diễn tả được. Gần 2 năm nay, kể từ khi nhà rông cũ bị cháy, dân làng ngày đêm thấp thỏm lo âu, sợ mất đi cái hồn cốt của làng khi đêm đêm con trai không được lên nhà rông để ngủ, ngày Tết làng (cuối tháng 2 hàng năm) bà con không có chỗ để đặt lễ vật cúng thần linh, rồi mỗi buổi sinh hoạt hội họp cộng đồng làng bà con không được ngồi dưới mái nhà rông cao vút…” – già làng A Lãi vui mừng trò chuyện với chúng tôi trước khi Lễ khánh thành nhà rông mới của làng bắt đầu.
“Làng Kon Bơ Băn (xã Ngọc Réo, huyện Đăk Hà) hôm nay vui lắm. Vui vì sau bao ngày trông mong và nỗ lực đi tìm nguyên vật liệu, nhà rông của làng đã được dựng lại. Nhìn mái nhà rông sừng sững ở giữa làng thấy thật ấm áp” – anh A Vươn, Thôn trưởng thôn Kon Bơ Băn cho biết.
Theo anh A Vươn, năm 2017, nhà rông của làng Kon Bơ Băn bị cháy. Việc dựng lại công trình nhà rông là quyết tâm, nỗ lực to lớn của đồng bào Xơ Đăng nơi đây, trong điều kiện các nguyên liệu tự nhiên để làm nhà rông ngày nay trở nên khá khan hiếm và điều kiện kinh tế của bà con dân làng còn rất khó khăn (thôn có 97% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó tỉ lệ hộ nghèo chiếm đến 52%). Tuy nhiên, với sự lãnh đạo quyết liệt của chi bộ, ban nhân dân thôn đã phối hợp với Mặt trận và các đoàn thể thôn tăng cường tuyên truyền vận động bà con nhân dân nâng cao nhận thức bảo tồn văn hóa nhà rông, nêu cao quyết tâm dựng lại bằng được nhà rông cho làng.
Theo đó, bà con dân làng Kon Bơ Băn đã thống nhất nếu không có tiền thì mỗi gia đình sẽ góp công, góp sức và các loại nguyên vật liệu (tranh, tre, nứa…) để làm nhà rông. Sau thời gian chuẩn bị cơ bản các nguyên vật liệu và kêu gọi sự giúp đỡ của các tổ chức, cá nhân và một phần hỗ trợ của Nhà nước, ngày 7/4/2018, công trình nhà rông của làng Kon Bơ Băn được khởi công xây dựng lại trong niềm vui, niềm háo hức và phấn khởi của bà con dân làng.
Dẫn chúng tôi tham quan nhà rông, tuy có chút tiếc nuối khi mấy cái cột nhà rông mới bây giờ không được làm bằng gỗ (dân làng chấp hành nghiêm chủ trương đóng cửa rừng của Nhà nước, không được phép vào rừng khai thác gỗ), nhưng già A Lãi vẫn rất vui mừng: “Vậy là dân làng đã có nhà rông mới. Niềm vui không thể nào diễn tả được. Gần 2 năm nay, kể từ khi nhà rông cũ bị cháy, dân làng ngày đêm thấp thỏm lo âu, sợ mất đi cái hồn cốt của làng khi đêm đêm con trai không được lên nhà rông để ngủ, ngày Tết làng (cuối tháng 2 hàng năm) bà con không có chỗ để đặt lễ vật cúng thần linh, rồi mỗi buổi sinh hoạt hội họp cộng đồng làng bà con không được ngồi dưới mái nhà rông cao vút…”.
Dân làng Kon Bơ Băn đánh cồng chiêng, múa xoang mừng nhà rông mới. Ảnh: T.Q
Sau gần 11 tháng thi công, công trình nhà rông đã hoàn thành với tổng kinh phí 337 triệu đồng, trong đó nhân dân đóng góp 2.250 công và các nguyên vật liệu. Nhà rông có tổng chiều dài 16,5m, rộng 8,5m, chiều cao mái 12,5m; có trụ, cột, dầm được làm bằng bê tông cốt thép; sàn, vách và mái được làm từ các vật liệu tự nhiên sẵn có đảm bảo đúng văn hóa truyền thống của đồng bào Xơ Đăng.
Già A Lãi còn khoe với chúng tôi rằng bây giờ bà con đồng bào Xơ Đăng nơi đây đã nâng cao nhận thức trong xây dựng đời sống văn hóa; những gì thuộc về nghi lễ truyền thống bà con luôn gìn giữ, còn những gì không còn phù hợp thì đều thay đổi. Nếu như ngày trước, bà con vẫn hay làm lễ đâm trâu mừng nhà rông mới nhưng bây giờ nghi lễ này không thực hiện để tránh đi sự phản cảm, thay vào đó bà con sẽ đánh cồng chiêng, múa xoang vui lễ hội.
Tuy nhiên, vì lễ hội mừng nhà rông mới của làng trùng với Tết làng nên bà con dân làng Kon Bơ Băn thống nhất trích nguồn quỹ của thôn mua 1 con bò và 3 con heo để chế biến các món ăn đãi khách và bà con dân làng – Thôn trưởng A Vươn tiết lộ.
Bên cạnh việc chế biến các món thịt heo, thịt bò nướng ống lồ ô, trước ngày diễn ra lễ hội mừng nhà rông mới, bà con dân làng Kon Bơ Băn còn tranh thủ đi rừng, đi suối bắt chuột, con cá và hái rau rừng về chế biến các món ăn truyền thống để mang lên nhà rông mời nhau thưởng thức.
Dù có con nhỏ, nhưng vui với Tết làng, đặc biệt vui mừng khi làng có nhà rông mới, chị Y Len (ở làng Kon Bơ Băn) cũng tranh thủ chế biến món lá mì chua, lá mì nấu thịt chuột và sâu lồ ô (do chồng chị đi lấy được từ trên rừng về) để mang ra nhà rông. Chị Y Len nói: “Bây giờ cuộc sống bà con dân làng có nhiều khởi sắc. Vẫn biết lễ hội lớn của làng có mổ bò, mổ heo, nhưng bản thân cũng cố gắng chế biến một vài món ăn truyền thống để giữ gìn nét văn hóa cho làng”.
Lễ hội sắp bắt đầu, theo hiệu lệnh của già làng, đội cồng chiêng của làng Kon Bơ Băn ai nấy đều trong trang phục thổ cẩm truyền thống chỉnh tề đứng phía sân trước nhà rông để bắt đầu nghi thức đánh cồng chiêng, múa xoang. Lúc này, bà con dân làng Kon Bơ Băn cũng có mặt thật đông đủ để hòa cùng nhịp điệu cồng chiêng vui làng có nhà rông mới.
Thôn trưởng A Vươn vui mừng thông báo với bà con dân làng về kết quả làm nhà rông, về những kết quả phát triển kinh tế -xã hội của thôn để bà con biết và lấy đó làm động lực để tiếp tục phấn đấu. Mặc dù là thôn đặc biệt khó khăn nhưng đến nay thôn Kon Bơ Băn đã phát triển được 102 ha cao su, 64 ha cà phê, 90 ha bời lời, 22,5 ha lúa nước. Đặc biệt, trong năm 2018, thôn đã giảm được 15 hộ nghèo, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo của thôn xuống còn 52%.
Sau sự cố cháy nhà rông của làng trước đây, trong ngày lễ lội, già làng A Lãi cũng không quên dặn dò bà con dân làng nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ nhà rông.
Trong tiếng vỗ tay reo hò và âm vang nhịp điệu cồng chiêng, trên gương mặt của mỗi người dân làng Kon Bơ Băn ai cũng rạng rỡ niềm vui bởi làng đã có nhà rông mới, bởi cuộc sống của dân làng ngày một phát triển.
Về làng Kon Bơ Băn vui lễ hội cùng bà con, chúng tôi còn chứng kiến rất rõ những đổi thay trong nhận thức của bà con dân làng nơi đây. Thay vì vui lễ hội mấy ngày như trước đây, dân làng giờ đây chung vui với nhau gọn trong một buổi chiều (sau phần lễ) thì kết thúc, ai về nhà nấy để còn lo việc rẫy vườn, đồng áng cho ngày hôm sau.
TÚ QUYÊN
